Gemalen, molens, dijken en sluizen vertellen het verhaal van de strijd tegen het water. Ontdek meer over deze monumenten.

  • Grenspaal aan de Spreeuwendijk bij Petten

    Deze hardstenen grenspaal is waarschijnlijk rond 1800 geplaatst en markeert de grens tussen de Hondsbossche en Pettemer Zeewering.

  • De Beemster

    In 1999 verkreeg het unieke polderlandschap van de Beemster internationale erkenning door plaatsing op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

  • Gemaal Soeteboom en Hornersluis

    Gemaal Soeteboom aan de Hogendijk in Zaandam is bovenop de oude Hornersluis in de Noorder IJ- en Zeedijk gebouwd.

  • Gemaal Schellinkhout en de Grote Molen

    De Grote Molen en gemaal Schellinkhout illustreren prachtig de ontwikkeling van de bemalingstechniek van wind- naar motorbemaling.

  • Duikersluis Burghorn

    De duikersluis oogt tegenwoordig vredig maar tot in de 20ste eeuw maakten Schagen en Burghorn regelmatig ruzie over de afwatering.

  • Schotbalkenloods De Haukes

    De schotbalkenloods in De Haukes herbergt de schotbalken voor de coupure of doorsteek in de Westerlanderdijk.

  • Peilschaalhuisje Westerland

    Dit eenzame huisje herinnert aan de Zuiderzeewerken, die van het eiland Wieringen een deel van het vasteland van Noord-Holland maakten.

  • Jacob Claessesluis, Zijpersluis

    De Jacob Claessesluis herinnert aan de eeuwenlange strijd tussen de Zijpepolder en het Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen.

  • Dieselgemaal Beetskoog

    Dit voormalige stoomgemaal uit 1877 pompte tot 1954 het water uit de polder Beetskoog naar de Schermerboezem. Nu is het een museumgemaal.

  • Dijkpaal Assendelver Zeedijk

    De dijkpaal markeert de grens tussen de Assendelver Zeedijk en de Sint Aagtendijk. De vele bochten in de dijk herinneren aan oude dijkdoorbraken.

  • Gemaal Leemans, Wieringermeer

    Gemaal Lely springt misschien wat meer in het oog, maar gemaal Leemans is het belangrijkste gemaal van de Wieringermeer.

  • Inundatiesluis zuidelijke Beemsterringdijk

    Deze grote inundatiesluis in de zuidelijke ringdijk maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam die op de UNESCO werelderfgoedlijst staat.

  • Gemaal Oosterpolder

    Het gemaal Oosterpolder staat op de kruising van de Holenweg en de Schellinkhouterdijk in Hoorn. Het loost overtollig water op het Markermeer. 

  • Steenglooiing Westzaner Zeedijk

    Het 18de-eeuwse stuk steenglooiing onder aan de Westzaner Zeedijk nabij Nauerna herinnert aan de verwoestende paalworm.

  • Grote Sluis Oudesluis

    Ooit beukte bij storm de Zuiderzee tegen de sluisdeuren van de 'Hoge Sluis', de voormalige zeesluis van de Zijperpolder.

  • Schermersluis Nauerna

    De Nauernasche of Schermersluis speelde eeuwenlang een cruciale rol in de afwatering en in de scheepvaart van Noord-Holland.

  • Gemaal 't Leven Zaandijk

    Poldermolen 't Leven liep in 1904 zulke zware schade op dat het polderbestuur besloot de molen te vervangen door ‘eene watermachine met een motor’.

  • Windmotor De Hercules

    Windmotor de Hercules is met zijn afmeting en vorm een opvallende verschijning in het open landschap van de Kalverpolder te Zaandam.

  • Gemaal Meldijk Uitgeest

    Gemaal Meldijk vormt samen met de sluis en de wipbrug een mooi en gaaf bewaard gebleven complex midden in de bebouwde omgeving van Uitgeest.

  • Damsluis Edam

    De monumentale Damsluis heeft een prominente plek in hartje Edam. In 2021/2022 is de sluis grondig gerenoveerd.

  • Hornsluis Lutje Schardam

    De Hornsluis was een van de waterwerken die nodig waren toen het Beemstermeer in de jaren 1608-1612 werd drooggemaakt.

  • Sassluis Enkhuizen

    De monumentale Sassluis uit 1827 is in 2022 voorzien van twee nieuwe sets houten sluisdeuren.

  • Noorder- en Zuidersluis Schardam

    In het dorpje Schardam liggen in de voormalige Zeedijk twee oude sluizen, de Noorder- en de Zuidersluis.

  • Zeesluis Edam

    De Zeesluis wordt niet alleen veel gebruikt door de pleziervaart, maar vormt ook een belangrijke schakel in wandelroutes.

  • Peilschaalpaal Edam

    Deze peilschaalpaal staat tussen de dijk en de oude sluiswachterswoning en toont een belangrijke inscriptie uit de 18e eeuw.

  • Leeghwatermonument, Purmerbuurt

    Een monument uit 1922 herinnert ons aan molenmaker en waterbouwkundige Jan Adriaenszoon Leeghwater.

  • Gemaal Purmer Noord

    Het oudste gemaal van de Purmer is voorzien van de modernste maaltechnieken maar ademt geschiedenis.

  • Noorderpolderhuis

    Het Noorderpolderhuis, ten noorden van Schermerhorn, is een Rijksmonument met een lange en interessante historie.

  • Museumgemaal Wilhelmina

    Gemaal Wilhelmina in de Schermer is sinds 1995 een museum en in de zomermaanden iedere zondag open.

  • Poldermolen de Dog

    Wie wil zien hoe Hollanders eeuwenlang hun voeten droog hielden, moet eens een kijkje nemen bij de Dog in Uitgeest.

  • Poldermolen de Viaan

    De Viaan bemaalt al meer dan vier eeuwen de Bergermeer, maar daarvoor hield hij al de Zijpe droog.

  • De Kathammer of Katwoudermolen

    De Kathammer of Katwoudermolen, ten zuiden van Volendam, is een Rijksmonument uit 1896.

  • Stoomgemaal De Vier Noorder Koggen

    Het oude stoomgemaal De Vier Noorder Koggen uit 1869 is nu in gebruik als Nederlands Stoommachinemuseum.