Spreeuwendijk bij Petten
Wie aan de noordkant van Petten over de Spreeuwendijk rijdt, zou niet zeggen dat het een belangrijke zeewering was voor het dorp. De dijk moest het geweld van de Noordzee trotseren. Nu ligt hij midden in het landschap met aan de zuidkant woningen en aan de noordkant duinen. Alleen het straatnaambordje herinnert nog aan de oude functie.
Pauwendijk
In de 17de eeuw schuurde de Noordzee bij Petten voortdurend zand weg van het strand en de duinen. Door deze kusterosie spoelde het dorp langzaam maar zeker in zee. Direct achter het dorp, in de rug aan de landzijde, ontstond een open water, het Crabbe- of Corfwater geheten. Het zeewater kwam bij storm over het strand heen en vulde dan deze kom. Halverwege de 17e eeuw werd besloten om het Krabbewater in te polderen. Dit kon eenvoudig door een dwarsdijk aan te leggen vanaf de duinen bij Petten (bij de vuurtoren) tot de Zijperpolder. In 1668 was er een dijkje aanwezig, gebouwd door graaf Leonard van der Nath, de heer van Petten. Al in hetzelfde jaar had het dijkje het begeven. De doorbraak vormde door de schuring van het water een bedreiging voor de dijk van Zijpe. De hoofdingelanden van de Zijpe namen contact op met de zoon van Van der Nath, Johan van der Nath, om de dijk te repareren. Hiervoor werd landmeter J. Heijmenbergh gevraagd de dijk op te meten. Het dijkje werd door de landmeter als Pauwendijk aangeduid. In 1676 werd een nieuwe dijk aangelegd, maar ook deze poging liep op niets uit en het dijkje ging verloren.
Alkmaarse zoutzieders
In 1691 werd door mr. Gerrit Schatter, belastingontvanger uit Haarlem, een nieuwe poging ondernomen om het Krabbewater in te polderen. In dat jaar kocht Schatter de heerlijkheid van Petten van de familie Van der Nath voor 11.400 gulden. Dat hield onder andere in dat hij rechten had op de jacht, visserij en benoemingsrechten in Petten en zich 'heer van Petten en Nolmerban' mocht noemen. Ook deze nieuwe dijk hield geen stand. Schatter wilde zijn heerlijkheid graag vergroten en daarom besteedde hij op 5 mei 1692 het herstel van zijn vernielde dijkje aan. Dit stuitte op hevige weerstand van de Alkmaarse zoutzieders. Zij wilden het in 1624 geplaatste pomphuis in het Krabbewater behouden. Met deze pomp werd zout zeewater door een goot in speciale waterschuiten gepompt en naar Alkmaar vervoerd. Daar werd dat water gebruikt bij de zoutraffinage. Schatter trok zich hier echter niets van aan en liet het pomphuis dichttimmeren met een plank voor de deur. Dit leidde tot een proces voor de Hoge Raad, dat Schatter uiteindelijk in 1693 verloor. Hij raakte in financiële problemen en zijn heerlijkheid werd verkocht aan Gerard van Egmond van de Nijenburg.
In 1698 pakte Gerard van Egmond het plan om het Krabbenwater te bedijken weer op. Om te voorkomen dat de zoutzieders weer in verzet kwamen, verplaatste hij het oude pomphuis naar het strand voor de Zeewering. Zo konden de zoutzieders direct water uit de Noordzee innemen. Het bedijkte, nieuwe land werd bekend als het Pettemervlak. De nieuwe dijk kreeg de naam Spreeuwendijk.
Door de duinvorming voor de Spreeuwendijk was de zee in 1774 geen gevaar meer en verloor het dijkje zijn functie. Zoals gezegd herinnert nu alleen nog de naam van de weg aan de functie van het dijkje.
Naam van de dijk
De naam Spreeuwendijk is niet, zoals het doet vermoeden, afkomstig van de vogelsoort. Maar de naam komt van een inwoner van Oudesluis, genaamd Cornelis A(d)ri(aen)sz. (ook Aerjensz.) Spreeuw.
Hij diende in 1688 een verzoek in om met een slagnet vogels te mogen vangen op de buitendijkse gorzen (begroeide buitendijkse gronden die alleen bij springvloed onderlopen). Daarnaast was hij in 1691 ook opzichter bij de dijkwerkzaamheden die hij mede leidde. De heer Gerrit Schatter was blijkbaar erg tevreden over Spreeuws toezicht en zo werd de dijk naar hem vernoemd.
Extra
Wandelen
- Groene route vanaf startpunt Petten(externe link) (Wandelnetwerk Noord-Holland)
- Blauwe route vanaf startpunt Petten(externe link) (Wandelnetwerk Noord-Holland)
- Startpunt Petten(externe link) (Wandelnetwerk Noord-Holland)
- Wandelen door de Pettemerduinen(externe link) (route.nl)
Fietsen
- Een historisch rondje Petten(externe link) (Historische Vereniging De Zijpe)
- Prachtige kustroute bij Petten aan zee(externe link) (route.nl)