Uitwateringssluis Texel

Legging van de eerste steen

Toen het grondwerk voor de sluis in 1875 klaar was, nodigde de aannemer het polderbestuur uit voor een feestelijk moment. Het verhaal gaat dat het gezelschap met tentwagens naar de directiekeet in de Oost trok, een buurt vlakbij Oosterend op Texel. Ze dronken daar een glaasje en gingen toen met een stoombootje naar de bouwput van de sluis. De dijkgraaf Simon Keijser waadde vervolgens in hoge waterlaarzen door de modder. Hij beklom een groot blok hardsteen en sprak de aanwezigen toe. Hij greep de kans om mede te delen dat alles naar wens verliep, maar dat de kosten hoger uitvielen. Hierdoor moest het polderbestuur helaas de lasten met 5 gulden per hectare verhogen. 

Na zijn toespraak legde hij met een troffel de eerste steen waarna ook de secretaris S.Pzn. Keijser en de burgemeester D.C. Loman symbolisch een eerste steen legden om onderling geen scheve ogen te krijgen.

Polder Het Noorden

Bij de inpoldering van het kweldergebied tot polder Het Noorden in 1875-1876 werden de nodige afspraken gemaakt met de aangrenzende polders Waal en Burg, Eierland en de Eendracht. Het overtollige water van de drie polders kwam samen in polder Het Noorden en moest in zee op het buitenwater worden geloosd. Hiervoor was een sluis nodig in de zeedijk om bij eb het water van de drie polders te spuien. 

Aanvankelijk leek het niet nodig om een grote poldermolen te bouwen. Al in 1878 bleek de nieuwe polder toch te drassig zodat er een molen kwam om het overtollige water weg te pompen. De eerste steen werd gelegd op 12 augustus 1878 en hij kostte 31.090 gulden. De eerste molenaar was G. Dekker Fzn uit Wieringerwaard die 150 gulden als molenaarsloon kreeg. Dat was goed betaald want een molenaar in de Schermer verdiende toen rond de 100 gulden per jaar. Hij mocht er ook een huisje of schuur bouwen en hij mocht er een geit of schaap op nahouden. In 1913 kwam er een hulpgemaal naast de molen. In 1965 is de molen buiten gebruik gesteld.

De sluis heeft drie sluisdeuren die verticaal kunnen schuiven, voor ieder toevoerkanaal één. Het kunstwerk is uitgevoerd in baksteen met op de hoeken verstevigingen in hardsteen. Boven de middelste schuif bevindt zich de hardstenen gedenkplaat ter herinnering aan de legging van de eerste steen door de dijkgraaf. De drie toevoerkanalen konden dicht of open worden gezet, eveneens door middel van verticaal schuivende houten deuren.

Buiten gebruik

Toen Rijkswaterstaat de dijken op Texel in 1979/1980 op Deltahoogte bracht, is de sluis dichtgezet en is het gedeelte aan de Waddenzeekant verwijderd. Een halve kilometer verderop werd toen gemaal Krassekeet gebouwd. Er kwam een nieuwe uitwatering door de dijk. Vermoedelijk zijn de bakstenen muren aan de landzijde van de oude sluis toen opgehoogd met een betonnen laag. Toen Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier in het kader van het HWBP rond 2019/2020 aan de Waddenzeedijk werkte, zijn verder geen onderhoudswerkzaamheden aan de sluis gedaan.

Restauratie sluis

De monumentale sluis lag er in 2024 al flink wat jaren verloren bij. Logisch ook: hij was al bijna 50 jaar niet meer in gebruik. Het voeg- en metselwerk was heel slecht, het ijzerwerk verroest en ook het natuursteen verdiende reparatie. In 2024-2025 is het achterstallige onderhoud onder handen genomen. Om recht te doen aan de authenticiteit van het dit Rijksmonument is de ingreep tot het minimum beperkt, onder het motto: zo veel als noodzakelijk is en zo weinig als mogelijk. 

Extra

• Wie de derde etappe van het Rondje Texel loopt van De Cocksdorp naar Oudeschild komt langs de uitwateringssluis (Wandelnet).
• De fietsroute langs vogelvriendelijke akkers gaat langs de sluis (Fietsnetwerk).
• Poldermolen Het Noorden is in het bezit van Natuurmonumenten en is soms open voor publiek.