Proefpolder Andijk
Bij Andijk bevindt zich een bijzondere polder, die als een kaap in de oude Zuiderzee steekt. Het gaat om de zogenaamde Proefpolder, onderdeel van de Zuiderzeewerken. Nadien volgden de grote IJsselmeerpolders Wieringermeer, Noordoostpolder en Oostelijk en Zuidelijk Flevoland. Maar het begon met de Proefpolder. De geschiedenis van dat allereerste, kleine IJsselmeerpoldertje gaat terug op de stormvloed van januari 1916.
In de nacht van 13 op 14 januari 1916 werd het hele Zuiderzeegebied door een zeer zware noordwesterstorm getroffen. In Noord-Holland braken de dijken van Waterland en de Anna Paulownapolder. Grote overstromingen waren het gevolg. Bij Andijk en Wervershoof was de toestand die nacht kritiek. Urenlang sloegen er golven over de dijk heen, die daardoor aan de binnenzijde totaal doorweekt raakte.
Eerst vormden zich scheuren in de papperige dijk, daarna gleden over honderden meters grote happen uit de binnenkant van de dijk weg. De hele nacht waren de mannen van het dorp in de kou en het water bezig onder leiding van opzichter Lodewijk Louwers. Ze haalden zeilen uit het dijkmagazijn en dekten daarmee de bedreigde plekken af.
Op het nippertje slaagde men erin de dijk te behouden. Anders was heel dit gebied onder het zoute water verdwenen.
Natuurlijk ging nog in 1916 een grootscheepse dijkverbetering van start. Daarvoor werden in Andijk circa driehonderd huizen die pal tegen de dijk stonden gesloopt of verplaatst.
De stormvloed van 1916 vormde de beslissende stoot voor de acceptatie van het plan van Cornelis Lely voor de afsluiting en gedeeltelijke droogmaking van de Zuiderzee. In 1927 startte de bedijking van de Wieringermeerpolder. Maar voorafgaand aan dat enorme werk werd in 1926-1927 bij Andijk de Proefpolder aangelegd. De ongeveer veertig hectare metende polder viel in augustus 1927 droog.
De bedoeling van de Proefpolder was onderzoek. Hoe kon de nieuwe grond het best worden ontwaterd en ontzilt? Welke gewassen groeiden goed op de drooggelegde bodem? In de herfst van 1928 werden de eerste percelen ingezaaid. Dat jaar verrees ook een boerderij met laboratorium in het poldertje.
In de Proefpolder werden tientallen cultuurgewassen aangeplant, van kanariezaad tot eigenheimers en van wintertarwe tot spinazie. Zo werd waardevolle ervaring opgedaan die in de in 1930 drooggevallen Wieringermeer zeer goed van pas kwam. Op deze foto staat een landarbeider in een veld met blauwmaanzaad.
Na beëindiging van de proeven verpachtte de Staat de Proefpolder. Later kwam hij in handen van de gemeente Andijk. Vele inwoners van het dorp hadden er een tuindersbedrijfje. Na 1970 kreeg de polder een recreatieve bestemming. Tegenwoordig is de oude Proefpolder helemaal volgebouwd met vakantiebungalows.
De overheid trok haar conclusies uit de (bijna-)dijkdoorbraken van 1916: het was niet verantwoord dat de zorg voor de zeedijken over tientallen, organisatorisch beperkte waterschappen was versnipperd. Daarom bracht ze het beheer van alle Noord-Hollandse zeedijken in een nieuw centraal waterschap onder, het Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier. De vier Westfriese waterschappen raakten zo de zorg voor de Omringdijk kwijt. Hier zien we het wapen van het voormalige Westfriese waterschap Drechterland.