Hoornse Vaart
We staan aan het water van de Hoornse Vaart. Op de plek van de brug, die op het tracé van de Omringdijk ligt, bevond zich vroeger een schutsluis. Er was namelijk een peilverschil.
De Hoornse Vaart (pijl op de kaart) is gegraven naar aanleiding van de drooglegging van het meer de Heerhugowaard (1629-1631). Dat was een belangrijk afvoerpunt, tot het in de Gouden Eeuw evenals andere meren werd drooggelegd. De waterafvoer van de polders verliep voortaan via de ringsloot die om de drooggevallen Heerhugowaard heen liep (donkerblauw).
Van een groot meer naar een ringsloot: een drastische verkleining van de afvoercapaciteit. Er moest dan ook worden gecompenseerd met wateruitgangen voor de ringsloot. In het noorden dient daarvoor het kanaal de Langereis (pijl rechtsboven), hier in het zuiden onder andere de Hoornse Vaart (pijl linksonder). De Langereis liep naar de Zuiderzee, de Hoornse Vaart loopt naar het Noordhollandsch Kanaal (tot 1824 nog de Hondsbossche Vaart), dat onderdeel is van het watersysteem de Schermerboezem.
Het water kon niet rechtstreeks naar het Noordhollandsch Kanaal stromen, want de Schermerboezem had een hoger peil. Vandaar de schutsluis halverwege de Hoornse Vaart (rode pijl op de foto). Het water moest dus met een omweg worden afgevoerd en daartoe had de polder Heerhugowaard tussen 1627 en 1630 zes molens gebouwd. Er staan er nu nog vier. Ze maalden uit de vaart (witte pijl) in een kolk (blauwe pijl). Vandaar kon het water aan de andere kant van de sluis alsnog in de Schermerboezem wegstromen (A). U staat op de plek van de blauwe pijl.
Schepen werden groter en zwaarder, maar de sluis groeide niet mee. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd een deel van de ringsloot van de Heerhugowaard in een nieuw kanaal opgenomen. Het kanaal sloot via de Hoornse Vaart op het Noordhollandsch Kanaal aan. Het peilverschil werd opgeheven. Dit was mogelijk omdat zowel de ringsloot als de vaart was verbreed. De opheffing betekende dat de schutsluis, de molens en de kolk overbodig waren geworden. De sluis werd verwijderd, de kolk gedempt.
De Omringdijk loopt via de brug. Ten noorden gaat hij verder onder de naam Rekerdijk. Die is tegenwoordig niet meer dan een fietspad door de woonwijk Huiswaard (foto), maar beschermde tussen pakweg 1200 en 1550 tegen de rivier de Rekere. De rivier is allang verdwenen, maar haar traject komt buiten Alkmaar aardig overeen met dat van het Noordhollandsch Kanaal.
Aan het begin van de Rekerdijk staat in het gras een hardstenen dijkpaal uit 1871. Zulke palen markeerden de vakken waarin een waterschap de dijk opdeelde. Vanwege de vroegere rivier ligt de oude binnenstad van Alkmaar buiten de Omringdijk – niet dat het nodig was Alkmaar binnen de dijk op te nemen. De stad ligt namelijk op de resten van een prehistorische strandwal.