Doorbraak bij Scharwoude

In 1675 sloeg de waterwolf hier genadeloos toe. Dit precies drie eeuwen later geplaatste monument herinnert aan de ramp die toen West-Friesland trof.

Deze plek (pijl op de kaart) ligt in een hoek van de dijk en de Rietkoog, een strook buitendijks land (groen). Juist daar werd het water van de Zuiderzee bij storm net wat hoger opgestuwd. 

Tijdens een zware noordwesterstorm op 5 november 1675 begaf de Omringdijk het hier om half drie ’s ochtends. 

Uiteindelijk verdween de hele streek tussen Heerhugowaard, Hoorn, Enkhuizen en Medemblik onder het zoute water van de Zuiderzee. De rode stip geeft de plek van de doorbraak aan.

Onder de bevolking vielen gelukkig geen slachtoffers. Er verdronk wel veel vee. 

De kerken werden vlug als stal ingericht. Die bleven meestal droog omdat ze op het hoogste punt van het dorp stonden.

Om de doorbraak te sluiten, werden honderden arbeiders opgetrommeld. Zij heiden in de zeebodem een dubbele palenrij om het diep uitgespoelde gat in de dijk. De ruimte tussen de palen werd met hooi, stro en zeewier opgevuld. Het gevaarlijke werk eiste drie levens. 

Op 29 november 1675 was de doorbraak gesloten. Maar vijf dagen later stak een nieuwe storm op. Alles spoelde weer weg. Dat laat dit kaartje zien. 

Er zat niets anders op dan nog verder in zee een driedubbele palenrij in de bodem te slaan. Op 21 januari 1676 was de dijk eindelijk dicht en nu voorgoed. 

De Hoornse kunstschilder Matthias Withoos legde het tafereel op schilderij vast. We kijken vanaf het land. Op de voorgrond zien we de doorbraak, dan de boog van ingeheide palen en daar weer achter het water van het Hoornse Hop met links de stad Hoorn. Het schilderij hangt tegenwoordig te pronk in het Westfries Museum. 

Bijna drie en een halve eeuw later zijn de littekens van de doorbraak van 1675 nog duidelijk herkenbaar. De dijk draait met een honderden meters lange kronkel om een meertje of wiel heen. Dat vormt het restant van het ruim zestien meter diep uitspoelde gat.