Update 28 maart

Naar aanleiding van de aanwezigheid van dinoterb in het oppervlaktewater in 2022 is HHNK een oorzaken- en bronnenonderzoek gestart. Het is onbekend wanneer, hoe en waarom deze stof in het oppervlaktewater is gekomen. We hebben eerst de meetgegevens nader geanalyseerd. Een onderdeel van die analyse is de validatie van de gebruikte data. Een tweede onderdeel is een uitgebreid bronnen- en oorzaken onderzoek dat de komende maanden wordt uitgevoerd. 

Data gevalideerd  

Uit validatie blijkt dat de meetdata correct zijn. Alle gerapporteerde analyseresultaten voor dinoterb voldoen aan de gestelde kwaliteitseisen en zijn correct gerapporteerd. Bovendien laten vergelijkingen tussen laboratoria (zogenaamde interlaboratorium vergelijkingen) zien dat het laboratorium goed scoort voor deze methode, waaronder specifiek de component dinoterb. Deze conclusie is ook gedeeld met de NVWA en het RIVM.  

Norm voor oppervlaktewater 

Dinoterb heeft een MTR (maximaal toelaatbaar risico) norm. Deze norm is gebaseerd op de schadelijke effecten van een stof op dieren en planten bij langdurige blootstelling in het waterecosysteem. Deze norm zegt dus niets over mogelijke effecten op de mens. Om te kunnen bepalen of een stof aan de norm voldoet wordt de jaargemiddelde concentratie berekend. Als de stof gemiddeld hoger is dan de gestelde norm (voor dinoterb is dat 30 ng/liter), is de stof schadelijk voor de natuur. Voor het vaststellen van een normoverschrijding wordt dus niet gekeken naar individuele metingen. Jaarlijks worden de meetresultaten van het meetnet gewasbeschermingsmiddelen(externe link) berekend en aan de norm getoetst. Deze resultaten worden gepresenteerd op de website Atlas Bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater(externe link).

Aanwezigheid dinoterb Zwanenwater onder de norm 

Uit toetsing van de meetgegevens van 2022 voor dinoterb in het Zwanenwater blijkt dat dinoterb niet boven de norm voor oppervlaktewater toetst. Uit nadere analyse van de meetgegevens van 2022 van dinoterb voor het Zwanenwater blijkt dat er sprake is van een eenmalige verhoogde meting. Deze meting heeft plaatsgevonden op 1 september 2022. Om vast te stellen of de norm voor oppervlaktewater wordt overschreden, worden meerdere metingen gebruikt die vervolgens worden getoetst. Uit deze toetsing blijkt dat dinoterb in 2022 in het Zwanenwater niet boven de norm toetst. 

Meerdere locaties boven de norm 

Dinoterb is in 2022 op meerdere locaties in het beheergebied van HHNK aangetroffen. In tegenstelling tot het Zwanenwater is dinoterb in 2022 op onderstaande locaties boven de norm voor oppervlaktewater gemeten:  

  • Gemaal Krassekeet, Texel
  • Gemaal polder Drieban
  • Gemaal Oosterpolder, Hoorn 
  • Pieter Engelgemaal, Assendelft 
  • Westelijke Randweg, Beverwijk 
  • Slootgaardweg, Waarland 
  • Gemaal het Hoekje, Zijpe 
  • Koning Willem II weg, 't Zand 
  • 't Zand, langs de N9 
  • De Stolpen, langs de N9 
  • Sint Maartensvlotbrug, langs de N9 
  • Westerduinweg, Petten
Bron: Bestrijdingsmiddelenatlas

Oorspronkelijk bericht 13 maart

Uit metingen van het hoogheemraadschap blijkt dat op meerdere plaatsen in Noord-Holland de stof dinoterb is aangetroffen. Dit leidde de afgelopen tijd tot veel vragen. Het is onbekend hoe, wanneer en waarom deze stof in het oppervlaktewater terecht is gekomen. We onderzoeken daarom wat een mogelijke oorzaak kan zijn en of vervolgacties nodig zijn. Er is geen enkele concrete aanwijzing van een mogelijke bron of een mogelijke overtreding.  

Onderzoek naar bron 

We gaan onderzoeken waar de vervuilingen precies vandaan komen. Dat is op zich geen eenvoudige opgave. Het middel dinoterb is immers al sinds 1998 verboden. Het is niet uit te sluiten dat het komt door historisch gebruik ten tijde dat het middel was toegestaan. We sluiten evenwel niets uit. Onderdeel van dit onderzoek is ook het controleren van de meetdata. Totdat duidelijk is hoe, wanneer en waar dit middel in het oppervlaktewater terecht is gekomen, kan geen enkele uitspraak worden gedaan of daar ook een schuldige voor is aan te wijzen. Jos Beemsterboer, verantwoordelijk hoogheemraad voor de waterkwaliteit: "Elke beschuldiging aan welk adres dan ook, is voorbarig."  

Handhaving 

Pas als dit onderzoek is uitgevoerd en een mogelijke vervuiler in beeld is gekomen, kan worden bekeken of er kan worden gehandhaafd. Dat kan bovendien alleen als er sprake is van een aantoonbare en concrete overtreding.  

HHNK is zeer actief in toezicht en handhaving op het gebied van lozingen van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater. We inspecteren op het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen waarbij zaken, zoals de wettelijke bepalingen voor het ontsmetten en bespuitingen van gewassen, worden beoordeeld. Met name in die gebieden waar wij nog steeds middelen in het oppervlaktewater aantreffen zullen wij onze toezicht- en handhavingscapaciteit inzetten. Bij geconstateerde overtredingen treden wij op volgens de Landelijke Handhavingsstrategie Omgevingswet (LHSO). 

Bij constatering van niet toegelaten gewasbeschermingsmiddelen stemmen wij af met het hiervoor bevoegd gezag, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Het is de taak van de NVWA om te handhaven dat agrariërs geen verboden bestrijdingsmiddelen gebruiken.  

Kaderrichtlijn Water 

HHNK monitort de waterkwaliteit op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en stoffen die onder de Kaderrichtlijn Water (KRW) vallen. Hiervoor worden op verschillende punten in het beheergebied gedurende het jaar metingen gedaan. We onderzoeken op dit moment wat er nog meer gedaan kan worden om de doelstellingen van de KRW te halen en de waterkwaliteit te verbeteren. In de loop van dit jaar moet dat leiden tot een nieuw actieplan.  

HHNK stimuleert sector tot nemen extra maatregelen 

We werken via het Landbouwportaal samen met agrariërs en stimuleert hen om meer te doen dan de wet voorschrijft en nog schoner te werken. Dat gebeurt binnen gebiedsprocessen, samen met de agrarische sector en bijvoorbeeld met de inzet van onafhankelijke coaches en andere subsidies voor bovenwettelijke maatregelen. We zetten ook in op voorlichting. We motiveren de sector om de juiste middelen bij de teelt in te zetten met de juiste wettelijke gebruiksvoorschriften. Daarbij is het hoofddoel het terugdringen van emissie van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater.  

Waterkwaliteit gezamenlijke opgave  

Jos Beemsterboer: "Een goede kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater is van levensbelang voor de gezondheid van mens en natuur. HHNK heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het verbeteren van de waterkwaliteit. We werken hard om de doelen van de Kaderrichtlijn Water voor oppervlaktewater te halen. De waterkwaliteit is de afgelopen jaren flink verbeterd maar het moet echt fors beter voor mens en natuur. Als waterschap we investeren de komende jaren flink, maar ook landbouw, industrie, inwoners, Provincie en Rijk zijn aan zet. Het is een gezamenlijke opgave." Meer informatie hierover is te vinden op de pagina Gezond water. 

Over dinoterb 

Dinoterb is een chemische stof die sinds 1998 verboden is om te gebruiken. Dinoterb is niet opgenomen in de stoffen die vallen onder de Kaderrichtlijn Water (KRW) en is ook geen onderdeel van de landelijke stoffenlijst van het Landelijk Meetnet Gewasbeschermingsmiddelen Land- en Tuinbouw. Omdat dinoterb in het verleden een probleemstof was in ons beheergebied hebben we deze stof vanaf 2021 opnieuw in het meetpakket voor gewasbeschermingsmiddelen opgenomen. 

Volksgezondheid 

De waterkwaliteitsnorm is gebaseerd op negatieve effecten voor waterorganismen. Overschrijdingen van de waterkwaliteitsnorm zeggen niets over eventuele risico's voor de volksgezondheid. Daar gaat het RIVM over. De provincie kan uitspraken doen over de zwemwaterkwaliteit van open zwemwater. Adviezen voor het eten van zelf gevangen vis worden gegeven door het Voedingscentrum.